mający na celu ułatwienie dzieciom procesu adaptacji.
„W środowisku sprzyjającym
Dziecko może dotrzeć do krańców świata"
Celestyn Frienet
Program adaptacji dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną
pt „ Do przedszkola z uśmiechem „
Opracowany przez : mgr Ewelinę Ostrowską i mgr Darię Pryt
Wstęp
Przedszkole to pierwsze ważne ogniwo w procesie edukacji.
Dziecko przekraczając po raz pierwszy próg placówki przedszkolnej rozpoczyna nowy etap w swoim rozwoju. Moment ten należy do najbardziej trudnych i znaczących w jego życiu. Dla wielu dzieci oznacza on pierwsze kontakty z dużą grupą rówieśników, rozstanie się z najbliższymi osobami, zaistnienie i funkcjonowanie w nowym środowisku.
Nowe środowisko, przysparza mu wiele trosk i trudności.
Może powodować poczucie zagubienia, wywołać negatywne emocje. Dlatego ważne jest, by dziecko poznawało nowe otoczenie w poczuciu bezpieczeństwa.
Program adaptacji do przedszkola to działania pedagogiczne, które sprzyjają rozładowaniu negatywnych doznań dziecka, zapewniają mu poczucie bezpieczeństwa i prawidłowy rozwój we wszystkich sferach.
Przedszkole nie zastąpi rodziców, nie zdejmie z nich odpowiedzialności za rozwój i wychowanie, ale może i powinno wspomagać ich w razie potrzeby, doradzać, kompensować braki. Wynika stąd konieczność uzgodnienia celów, zasad postępowania, określenia wspólnych oddziaływań, wzbudzenia w rodzicach poczucia przynależności do wspólnoty przedszkolnej.
Czynne włączenie się w ten proces najbliższych tj. rodziców, opiekunów dziecka w znacznym stopniu ułatwi dzieciom nawiązanie kontaktu z nauczycielem, rówieśnikami, personelem przedszkola w warunkach komfortu psychicznego.
Program adaptacji nie gwarantuje dobrej adaptacji dziecka
do przedszkola, ale znacznie ją przyspiesza i ułatwia.
Mając na uwadze dobro dziecka rozpoczynającego edukację przedszkolną postanowiłyśmy podjąć działania w tym zakresie, opracowując ”Program adaptacyjny dzieci rozpoczynających edukację przedszkolną”
pt. „ Do przedszkola z uśmiechem „ opierając się na Podstawie Programowej Wychowania Przedszkolnego , Koncepcji Pracy przedszkola .
Cele główne programu:
Cele szczegółowe programu:
We wspomaganiu dziecka w procesie adaptacyjnym dobór metod zależny jest od wielu czynników: materiału, który realizujemy, wieku podopiecznych, celów i zadań stawianych przed dziećmi.
Wiek przedszkolny charakteryzuje się dużym ładunkiem emocjonalnym. Dzieci najlepiej przyswajają wiedzę, która jest formą ich własnych działań i wywołuje silne emocje. Dlatego do realizacji programu adaptacyjnego proponujemy metody oparte na działaniu, bezpośrednim spostrzeganiu i przeżywaniu oraz na słowie :
W pracy z małym dzieckiem podstawową formą działalności jest zabawa.
W zabawie w sposób naturalny niestresujący dziecko poznaje otaczającą go rzeczywistość, swoje słabe i mocne strony a także prawa rządzące w grupie rówieśniczej.
Proponujemy następujące działania w ramach realizacji programu:
SPOSÓB REALIZACJI:
Działania zmierzające do osiągnięcia celów są skierowane na rodziców i dzieci. Program został podzielony na kilka etapów i trwa już od momentu zapisu dziecka do przedszkola.
I. Wybór przedszkola
Reklama i promocja przedszkola w środowisku lokalnym:
- zachęcająca oferta edukacyjna placówki na stronie internetowej i w środowisku lokalnym
- ogłoszenie informacyjne o naborze dzieci do przedszkola w danym roku szkolnym , pobieraniu wniosków,
- informacje na temat przebiegu procesu rekrutacji
- stworzenie optymalnych warunków do przyjęcia nowych dzieci.
II. Pierwsze spotkanie z przedszkolem
Zapisy dzieci do przedszkola – pobieranie wniosków; udzielanie informacji dotyczących prawidłowego wypełnienia wniosku ; informacje dotyczące rekrutacji
Informacja (ogłoszenie ) na stronie internetowej o pierwszym zebraniu organizacyjnym planowanym w czerwcu.
III. Drugie spotkanie z przedszkolem
Zebranie z rodzicami dzieci nowo przyjętych o charakterze informacyjnym
-Dobre rady dla rodziców - których dziecko pierwszy raz przekracza próg przedszkola(załącznik1) - Co może pomóc dziecku, - aby przeżyło mniejszy stres w nowym środowisku przedszkolnym? (załącznik 2 )
Co do przedszkola - żeby dziecko czuło się bezpieczne i było samodzielne? (załącznik 3)
IV. Dni adaptacyjne we wrześniu:
Proponujemy rodzicom następujące możliwości złagodzenia progu przedszkolnego:
Korzyści dla dzieci, rodziców i nauczycieli wynikające z wprowadzenia programu:
• dzieci i rodzice mają możliwość zapoznania się z nowym otoczeniem jakim jest przedszkole, do którego zapisali swoje dziecko;
• dzieci i rodzice oraz nauczyciele grup mają możliwość wzajemnego poznania się, nawiązania serdecznego kontaktu;
• dzieci i rodzice mają możliwość zapoznania się z organizacją pracy tego przedszkola, formami i metodami pracy;
• mogą uczestniczyć w zabawach ze swoim dzieckiem w sali i na placu przedszkolnym;
• rodzice uzyskują fachową pomoc w przezwyciężaniu trudnego okresu jakim jest adaptacja ich dziecka do przedszkola;
• dyrektor i nauczycielki mają możliwość rozpoznania potrzeb i oczekiwań rodziców poprzez wywiady i ankietowanie;
Proponowane sposoby ewaluacji:
1. ankieta dla rodziców,
2. ankieta informacyjna o dziecku,
3. karty obserwacji dzieci ,
4.obserwacja zachowań dzieci w różnych sytuacjach
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1
DOBRE RADY DLA RODZICÓW - których dziecko pierwszy raz przekracza próg przedszkola
ADAPTACJĘ UŁATWIA :
- racjonalne podjęcie decyzji
- pozytywne nastawienie do przedszkola
- zaufanie do personelu
- wcześniejsze stworzenie okazji przebywania z innymi dorosłymi
- umożliwienie kontaktów z innymi dziećmi
- usamodzielnienie dziecka
- akceptacja dziecka, zrozumienie jego stresu, wspieranie go
- okazywanie spokoju, poczucia bezpieczeństwa podczas rozstania
- wspólne spędzanie czasu po odebraniu go z przedszkola
- ujednolicenie rytmu dnia w przedszkolu i w domu.
ADAPTACJĘ UTRUDNIA :
- niepewność decyzji
- brak zaufania do przedszkola
- podejrzliwość wobec personelu
- wyrzuty sumienia, niepokój, lęk
- brak doświadczeń społecznych w kontaktach z innymi dorosłymi i dziećmi
- nadopiekuńczość, wyręczanie dziecka w czynnościach związanych z samoobsługą
- straszenie dzieci
- brak czasu dla dziecka
- brak zrozumienia dla trudnych zachowań dziecka, odrzucenie
Załącznik 2
CO MOŻE POMÓC DZIECKU, - aby przeżyło mniejszy stres w nowym środowisku przedszkolnym?
Załącznik 3
CO DO PRZEDSZKOLA - żeby dziecko czuło się bezpieczne i było samodzielne?
Załącznik 4
Ankieta informacyjna o dziecku
Imię i nazwisko dziecka..........................................................................................
Data urodzenia.........................................................................................................
Dziecko lubi być nazywane.....................................................................................
1. Czy dziecko jest pod opieką specjalisty (jakiego?).............................................
2. Dziecko jest uczulone..........................................................................................
3. Inne uwagi o stanie zdrowia dziecka...................................................................
.................................................................................................................................
4. Czy dziecko jest samodzielne? Tak Nie
5. Zdecydowanie nie lubi potraw............................................................................
6. Pamięta o potrzebach fizjologicznych? Tak Nie
7. Czy łatwo rozstaje się z mamą i tatą? Tak Nie
8. Czy chętnie pozostaje z osobami spoza najbliższej rodziny? Tak Nie
9. Czy są sytuacje, których się boi? (jakie?).....................................................................................................................
10. Najchętniej zajmuje się: zabawkami, rysowaniem, oglądaniem TV, oglądaniem książek, słuchaniem bajek
11. Czy potrafi dłużej zajmować się jedną czynnością? Tak Nie
12. Jest szczęśliwe, gdy...........................................................................................
13. Martwi się, gdy..................................................................................................
14. Nie lubi, gdy......................................................................................................
15. Proszę podkreślić cechy charakterystyczne dziecka: pogodne, spokojne,
ruchliwe, płaczliwe, lękliwe, zamknięte w sobie, odważne
W kontaktach z innymi:
uległe, narzuca swoją wolę, współdziała, troskliwe, obojętne
W zdenerwowaniu lub złości najczęściej:
płacze, rzuca się na ziemię, bije innych, zamyka się w sobie, ustępuje
16. Na jakie zajęcia dodatkowe chcieliby Państwo , aby dziecko uczęszczało w
przedszkolu?....................................................................................................
.........................................................................................................................
17. Co skłoniło Państwa do zapisania dziecka do naszego przedszkola?.............
..........................................................................................................................
18. Inne informacje i sugestie, które chcieliby Państwo nam przekazać...............
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Dziękujemy za wypełnienie ankiety
Załącznik 5
PRZEDSZKOLE MOJEGO DZIECKA
Ankieta dla rodziców
Prosimy znakiem „x” zaznaczyć wybraną odpowiedź.
1. Czy jest Pan(i) zadowolony(a) z przedszkola, do którego uczęszcza dziecko?
tak nie trudno powiedzieć
2. Czy Pana(i) dziecko chętnie uczęszcza do przedszkola?
tak nie raczej tak raczej nie
3. Czy Pana(i) dziecko miało trudności z adaptacją w przedszkolu?
tak nie trudno powiedzieć
4. Czy Pana(i) zdaniem przedszkole pomaga dzieciom w adaptacji do przedszkola?
tak nie tylko niektórzy pracownicy
5. Czy ma Pan(i) zaufanie do nauczycielek opiekujących się dzieckiem?
tak nie trudno powiedzieć
6. Jak ocenia Pan(i) sposób przekazywania informacji w sprawach dotyczących pobytu dziecka w przedszkolu?
a) informacja jest rzetelna i wyczerpująca
b) najczęściej dowiaduję się jedynie o niedociągnięciach w postępowaniu mojego dziecka
c) praktycznie nie jestem informowany o zachowaniu mojego dziecka
d) Jest jeszcze inaczej: jak?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Dziękujemy za wypełnienie ankiety.
Propozycje spotkań adaptacyjnych
Spotkanie 1- „Poznajmy się”
Przywitanie w drzwiach rodziców i dzieci, wręczenie im wizytówek, zaproszenie do sali. Dowolne zabawy dzieci (ok.10 minut).
Zaproszenie wszystkich do koła do zabaw „zapoznawczych”:
1. Gadająca piłka – otrzymując piłkę dziecko mówi swoje imię,
rodzic swoje imię i co jego dziecko najbardziej lubi (do wyboru: potrawa, zabawa, zwierzątko...).
2. Cześć! – witamy się z osobami najbliżej nas, z obu stron (podajemy rękę i mówimy swoje imię).
3. Zabawa ruchowa z elementami pedagogiki zabawy:
Taniec „Samolot” – naśladowanie ruchów wykonywanych przez nauczyciela:
Uruchomienie silników, Zapinanie pasów, Lot, Okienko, Koziołkowanie
Lądowanie
4. Zabawa orientacyjno-porządkowa „Słonko świeci, deszczyk pada” – na hasło: słonko świeci – wszyscy spacerują, kłaniając się spotkanym osobom, na hasło: deszczyk pada – dziecko biegnie do swojego rodzica i chroni się pod „parasolem”, który robi rodzic.
5. Przytulanki kołysanki – zabawa przy muzyce z wykorzystaniem
metody W. Sherborne:
- Fotelik- dziecko siada pomiędzy nogami dorosłego, jest obejmowane przez niego rękoma i kołysane
- Plecki – rodzice i dzieci siadają do siebie plecami, nogi ugięte w kolanach, pchanie plecami partnera starając się pokonać jego opór. Zmiana rol.
- Domek – rodzice wykonują klęk podparty, głowami do środka koła, dzieci przechodzą pod domkiem i wracają do swoich rodziców
- Tunel – dorośli tworzą tunel, stojąc blisko siebie, a dzieci przechodzą pod nim, czołgając się.
6. Zabawa„Na łące" – spotykamy różne zwierzątka:
- małe zwierzątka (dzieci) biegają po łące, wydając odgłosy, duże zwierzątka (dorośli) wołają je, dzieci biegną do swoich mam, przytulają się i znów
zmieniają się w inne zwierzątka (nauczycielka mówi, jakie: pieski – hau hau, kotki –miau miau, żabki –kumkum, boćki – kle kle,...)
7. Taniec „Do przedszkola" - z Pedagogiki zabawy -inscenizujemy w rytm muzyki: dziecko idzie z mamą za rękę do przedszkola, droga jest daleka (zmiana kierunku), spotyka inne dzieci i idą wspólnie (łączą koło i idą po kole).
W przedszkolu zmieniamy buciki i Pani zaprasza do zabawy(idą do środka koła dwa kroki), dzieciom zabawa się podoba bardzo, co wyrażają klaskaniem (klaśnięcie z podniesieniem rąk do góry i trzema krokami do tyłu)
8. Pożegnalne utrwalanie imion. Po kolei każda osoba wychodzi krok do przodu i mówi swoje imię z pięknym ukłonem.
Spotkanie 2 – „Bawimy się razem”
1. Powitanie – podaj imię i prześlij iskierkę (uścisk dłoni) do najbliższej osoby.
2. Zabawa ze śpiewem „Ojciec Wirgiliusz" – nauczycielka w czasie refrenu pokazuje prosty gest (tupanie jedną nogą, młynek z rąk) i wybiera następną dorosłą osobę, następnie wybieramy dzieci, przy 3 zwrotce nauczycielka prosi o
śpiewanie: szeptem, cieniutko jak myszka, grubo jak niedźwiedź itp.
3. Zabawa w parach „Lustra"- dziecko stoi naprzeciwko mamy.
Dziecko wykonuje różne ruchy i miny, mama je naśladuje.
Zmiana ról
4. Zabawa „Zaczarowana drabina " - na podłodze układamy ze sznurka szczebelki drabiny i prosimy, by po tej „zaczarowanej drabinie" przejść w zaczarowany sposób (skacząc, na czworaka, okręcając się na każdym szczebelku)
5. Zabawa orientacyjno – porządkowa „Balonik"
6. Masaż „Dreszczyk" - dziecko siedzi przed rodzicem.
Nauczycielka mówi wiersz, demonstrując czynności, które rodzice powtarzają na ciele dziecka.
Tędy płynie rzeczka
idzie pani na szpileczkach
tu przebiegły konie
tędy przeszły słonie
a tu idzie szczypaweczka
zaświeciły dwa słoneczka
spadł drobniutki deszczyk
czy przyszedł cię dreszczyk?
Zmiana ról.
7. Dowolne zabawy dzieci (ok.10 minut).
8. Zabawa ze śpiewem „Kółko graniaste"
9. Zabawa pożegnalna w kole -podaj swoje imię i głośno klaśnij.
Spotkanie 3 – „Paszport do Przedszkolnej przygody”
1. Wzajemne przywitanie się uczestników spotkania.
Wykorzystanie melodii piosenki „ Panie Janie”. Dzieci siedzą w siadzie skrzyżnym po obwodzie koła. Śpiewają razem: „ Witaj,witaj ......... (imię dziecka), jak się masz, jak się masz, wszyscy Cię witamy, wszyscy Cię kochamy, bądź wśród nas, bądź wśród nas”. Wykonywanie czynności: witaj (machanie ręką), witamy (wszyscy trzymają się za ręce), kochamy, (obejmujemy ramiona, lekko kiwamy się na boki). Ilość
powtórzeń zależna od ilości dzieci.
2. Przygotowanie do zdobycia paszportu – rozdanie dzieciom
specjalnych kolorowych kart, na których będą zdobywać wesołe stemple za wykonanie zadań:
Zadanie I
wysoka wieża – budowanie z klocków jak najwyższej wieży;
Zadanie II
kolorowe puzzle – ułożenie puzzli według wzoru / 4,5 elementow/;
Zadanie III
mój obrazek – kolorowanie prostego obrazka;
Zadanie IV
skaczące piłeczki– wrzucenie piłek do koszy zgodnie z kolorem /czerwone piłki do czerwonego kosza, zielone do zielonego/;
3. Dzieci przy pomocy nauczycieli i rodziców wykonują zadania i zdobywają wesołe stemple.
4. Zabawy z chustą animacyjną:
Wachlowanie wysoko – nisko
Grupa trzyma uchwyty chusty. Następnie wszyscy jednocześnie podnoszą ją wysoko, po czym opuszczają, obserwując, jak wypełnia się powietrzem.
Patrząc na siebie, pozdrawiają się pod i nad chustą. Starają się zachować płaską powierzchnię chusty lub formować kopułę w rożnym stopniu wypukłą.
Parasol olbrzyma
Dzieci, trzymając krawędzie chusty w wyciągniętych do góry rękach, tworzą gigantyczny parasol. Biegnąc w jednym kierunku, kręcą nim dookoła.
Sztorm
Uczestnicy wrzucają na chustę lekkie zabawki (pluszowe maskotki, piłeczki) i jednocześnie, wachlując chustą, podrzucają je do góry. Starają się tak wachlować chustą, aby zabawki nie wypadły na zewnątrz.
Fala
Grupa wachluje chustą, na której leży, bądź siedzi, jedno lub kilkoro dzieci. Zmieniamy wielkość fal: małe, średnie i duże (sztormowe).
5. Na zakończenie spotkania dzieci otrzymują Paszport
Przedszkolaka
BIBLIOGRAFIA:
1. Bogdanowicz M.: "Metody Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka",
2. Gruszczyk-Kolczyńska E. i Zielińska E.: "Wspomaganie rozwoju umysłowego trzylatków i dzieci wolniej rozwijających się",
3. Fiutowska T.:’’Po nitce do kłębka”,
4. Blek A.: „Przedszkole przyjazne dziecku”,
5. Gruszczyk- Kolczyńska Edyta, Od malucha do starszaka, poradnik dla rodziców przedszkolaków, cz.1,