Wstęp
Do opracowania innowacji pedagogicznej pt. „Ja i ty to my” skłoniła nas obserwacja reakcji dzieci na sytuacje trudne i problemy z radzeniem sobie z sytuacjami trudnymi, budowaniem prawidłowych relacji oraz przestrzeganiem zasad obowiązujących w przedszkolu. Ponadto obserwacja funkcjonowania dzieci w grupie rówieśniczej uświadomiła nam jak duża jest skala problemu w radzeniu sobie w sferze społecznej.
Współczesne przedszkole obok funkcji edukacyjnej, pełni bardzo ważną rolę wychowawczą. To tutaj dzieci spędzają znaczną część swojego czasu. Przeżywają sukcesy i niepowodzenia. Zdobywają wiedzę, ale poznają także siebie, uczą się budować pozytywne relacje z innym ludźmi. Umiejętność bycia z drugim człowiekiem ma znaczący wpływ na to w jaki sposób dziecko postrzega i ocenia siebie, jak kształtują się jego kontakty z rówieśnikami, ale i dorosłymi.
Dzięki pozytywnym doświadczeniom zdobywanym w przedszkolu, w domu, w grupie rówieśniczej dzieci zaspokajają swoje najważniejsze potrzeby: bycia akceptowanym, lubianym, kochanym, potrzebnym. Mogą czuć się ważne i przynależeć do grup. Zdobywają wiedzę na temat swoich możliwości, mocnych stron. Zajęcia w grupie umożliwiają im wzajemne poznawanie siebie, uczą szacunku do innych. Stają się bardziej otwarte na siebie, dostrzegają i rozumieją emocje swoje i innych. Zaplanowane działania w dużym stopniu modelują właściwe wzorce funkcjonowania w społeczeństwie. Dzieci dowiadują się, w jaki sposób skutecznie się komunikować, a co się z tym wiąże, jak rozwiązywać konflikty. Bardzo ważnym elementem jest przybliżenie uczestnikom zajęć wiedzy o emocjach.
Dzieci często mają dużą trudność z przeżywaniem i okazywaniem emocji. W codziennym życiu uczucia są mało doceniane. Nawet w bliskim otoczeniu dziecka często okazywanie uczuć jest kłopotliwe. Dla prawidłowego rozwoju dziecka bardzo ważnym jest, by zrozumiało ono, że przeżywanie emocji jest naturalną odpowiedzią na to, co nas spotyka. Jest to zatem coś naturalnego i potrzebnego.
Rozumienie siebie, innych, budowanie prawidłowych relacji, otrzymywanie wsparcia i akceptacji, powoduje, że wzrasta poczucie własnej wartości. Tworzenie pozytywnej samooceny, samoakceptacji jest bardzo ważnym elementem kształtowania się silnej osobowości. Tylko wtedy, gdy młody człowiek jest przekonany o swojej sile, mądrości i wartości, gotów jest stawiać opór naciskom ze strony grupy rówieśniczej i uniknąć zagrożeń związanych z uzależnieniami i innymi zachowaniami ryzykownymi. Zajęcia, których celem jest budowanie pozytywnej samooceny umożliwią dzieciom doświadczanie tego, że są wyjątkowe, lubiane przez innych, że mają wiele mocnych stron i talentów. Ponieważ przedszkole jest miejscem, w którym spotykają się różne charaktery, osobowości, temperamenty i zainteresowania, uważamy, że rozumienie i akceptacja tych różnic pozwoli dzieciom kształtować prawidłowe relacje. Osoby wzrastające w atmosferze spokoju i wzajemnego zrozumienia, nie będą odczuwały lęku przed nowymi sytuacjami, będą miały większą odwagę w pokonywaniu problemów i lepiej poradzą sobie z sytuacjami trudnymi.
Ponieważ pojawiające się trudności i konflikty są naturalnym elementem kontaktów międzyludzkich, (są nieuniknione właśnie dlatego, że różnimy się między sobą) dzieci powinny uczyć się radzenia sobie z nimi, a nie postrzegać je jako coś złego i niepożądanego. Proponowane zajęcia dają dzieciom okazję do zastanowienia się nad codziennymi nawykami, korzystnymi i niekorzystnymi dla ich zdrowia.
Realizacja innowacji „Ja i ty to my” stwarza możliwość wspólnego zdobywania doświadczeń, poznawania siebie i innych. Pozwoli dzieciom zbliżyć się do siebie i nawiązać pozytywne relacje. Wiemy, jak ważna jest w życiu sfera emocjonalna i społeczna. To od niej w dużym stopniu zależy, czy z dziecka wyrośnie szczęśliwy, znający swoją wartość i szanujący innych dorosły.
Ogólne założenia innowacji:
Innowacja zawiera zagadnienia związane z wiedzą o systemach wartości, wpływach społecznych, umiejętnościach radzenia sobie z sytuacjami trudnymi i rozwiązywaniem konfliktów. Zawiera propozycje form i metod pracy.
Treści kształcenia zgromadzone są wokół 3 modułów:
W innowacji zawarto również propozycje zabaw rozwijających umiejętności społeczne dzieci oraz propozycje ewaluacji .
Uczestnicy innowacji : wszystkie grupy przedszkolne w wieku 3- 6 lat
Termin realizacji: 01.09.2018r. – 30.06.2019r.
Czas realizacji : zajęcia 2 razy w tygodni po około 10 -20 minut w czasie podstawy programowej
Cele główne :
Cele szczegółowe :
Treści innowacji zgromadzone są wokół trzech modułów:
Przewidywane umiejętności i osiągnięcia dziecka zgodne z modułami:
„Ja i moja rodzina”
Dziecko:
„ Ja i moi koledzy”
Dziecko:
„Ja i osoba nieznajoma”
Dziecko:
Metody :
Jest to terapia przez bajki. Zasadniczym jej celem jest redukcja napięcia, lęku oraz odbudowanie pozytywnego obrazu siebie i świata. Jest prosta i szybko uwidaczniają się jej efekty w pracy z dziećmi. Wyróżnia się trzy rodzaje bajek terapeutycznych: psychoedukacyjna, psychoterapeutyczna i relaksacyjna.
Metoda ta wywodzi się z naturalnych potrzeb dziecka, zaspokajanych w kontaktach z innymi osobami. Ma ona za zadanie pomóc dziecku w poznaniu siebie i innych, budowaniu ufności, a dalej nauczenie się aktywnego i twórczego życia. Wykorzystuje ona przede wszystkim ruch i możliwość bliskiego, fizycznego kontaktu z drugim człowiekiem.
Przyjmuje i posługuje się ona różnymi formami ruchu i metodami pracy: krótka opowieść ruchowa, nabywanie doświadczeń ruchowych przez odkrywanie, eksperymentowanie, badanie, improwizację ruchową, ćwiczenia muzyczno ruchowe i tańce, zadania ruchowe z przyborami oraz bez przyborów.
Biorąc pod uwagę założenia naszego programu chcemy wykorzystywać w pracy z dziećmi żywe formy realizacji m.in.: wycieczki, spacery, odwiedzanie niektórych zakładów pracy. Oprócz tego wiedza i zaangażowanie dzieci znajdzie odzwierciedlenie w ich pracach plastycznych stworzonych podczas zajęć oraz warsztatów. Nauczyciel w przedszkolu ma za zadanie organizować takie sytuacje edukacyjne, by aktywizować, intrygować, zaciekawiać dziecko. Jednocześnie powinien on dostrzec i szanować indywidualność każdego dziecka.
Ewaluacja :
Propozycje gier i zabaw ruchowych wspomagających rozwój społeczny i emocjonalny dzieci.
1. Poznaj moje imię.
Dzieci siedzą w kole, wszyscy przedstawiają się swoimi imionami. Jedno dziecko dostaje piłkę i wymieniając swoje imię, rzuca ją do kogoś. Osoba, która łapie piłkę, powinna powiedzieć imię osoby, która rzuciła piłkę i rzuca do następnej.
2. Zając i lis.
Dzieci stoją w kole N. objaśnia, że mała piłka będzie zającem, a duża lisem. Zając wędruje od jednego do drugiego dziecka po kole, nieco później za nim wybiega lis. Jego zadaniem jest złapać zająca. Gdy lis złapie zająca, zając startuje od nowa.
3. Zmiana miejsc.
Dzieci siedzą w kole, słuchają spokojnej muzyki. Na przerwę w muzyce, N. wywołuje kolor (np. sweterka) i dz. mające sweterki w danym kolorze, zmieniają się miejscami.
4. Tańczące nosy.
N. mówi: „ Stańcie w sali w miejscu, które się wam najbardziej podoba. Za chwilę włączę bardzo ładną muzykę, a wy macie się poruszać w jej rytm taką częścią ciała, którą pokażę wam na obrazku. Wszystkie pozostałe części waszego ciała powinny pozostać tak nieruchome, jak to tylko jest możliwe.”
5. Zgadnij, gdzie byłem?
Dziecko opowiada o wybranym miejscu, naśladując czynności, jakie tam wykonywało. Pozostali odgadują, gdzie było.
6. Czarodziejski pałac.
N. mówi dzieciom, że zaprasza je do zwiedzania zaczarowanego pałacu. Dzieci mogą po nim chodzić, oglądać obrazy, meble, itp., ale tylko wtedy, gdy słychać muzykę. Gdy muzyka milknie, zwiedzający zastygają bez ruchu jak zaczarowani.
7. Spaghetti.
Dzieci stoją bardzo blisko siebie i mają opuszczone ręce. N. mówi: „ Wyobraźcie sobie, że jesteście wiązką spaghetti, które może być podane na obiad. Jesteście w garnku z wodą. Po chwili makaron zaczyna mięknąć, staje się coraz bardziej miękki i powoli opada na dno garnka tworząc luźny kłębuszek. Zachowujcie się tak jak gotowane saghetti do momentu, aż krzyknę: sos pomidorowy. Wtedy wolno wam wstać i potrząsnąć rękami i nogami, by poczuć się wspaniale.”
8. Impulsy w ruchu.
Dzieci mają:
9. Tworzenie form.
Długi sznur zostaje związany w ten sposób, by można utworzyć z niego długi okrąg. Wszystkie dzieci przytrzymują go mocno obiema rękami. Potem N. mówi, np.” kwadrat, koło, prostokąt,..” a dzieci tworzą te formy.
10. Przekazujemy sobie uśmiech.
Dzieci siedzą w kole. Zaczyna osoba prowadząca, objaśniając pokazuje „ Przesyłam uśmiech dziecku siedzącemu obok mnie po prawej stronie.” Dotyka ramienia tego dziecka patrząc mu w oczy uśmiecha się.
11. Zgadnij co gra?
Dzieci siedzą na obwodzie koła z twarzami zwróconymi do środka. Jedno z nich wstaje i odwraca się tyłem. Trojgu dzieci N. daje instrumenty perkusyjne. Dzieci grają na nich w kolejności wskazanej przez N. Zadaniem dziecka stojącego tyłem jest rozpoznanie, na jakich instrumentach grały dzieci i w jakiej kolejności.
12. Dotknij
Dzieci spacerując maja dotknąć wszystkie przedmioty spełniające określony warunek, np. są czerwone.
13. Lustrzane odbicia.
Dzieci dobierają się parami. Staja naprzeciwko siebie. Jedno z nich wykonuje ruchy, drugie je naśladuje.
14 Partnerzy.
Dzieci dobierają się parami. Biorą dużą piłkę i kładą ją między sobą (utrzymują ją za pomocą brzuchów). Podając sobie ręce, spacerują po sali. Następnie kładą piłkę pomiędzy bokami, podając sobie ręce spacerują po sali. Tak samo, gdy umieszczą piłkę w taki sposób, że jedno z pary stoi za drugim i spacerują z piłką pomiędzy sobą po sali.
15. Co trzymam w ręku?
N. pokazuje dzieciom różne drobne przedmioty, np. zabawki. Chętna dziecko staje tyłem do pozostałych. N. wkłada mu do ręki jeden z oglądanych przedmiotów. Dziecko dotykiem rozpoznaje trzymany przedmiot.
16. Poczuj swoje serce.
N. mówi: „Stańcie spokojnie. Połóżcie rękę po lewej stronie klatki piersiowej. Czy czujecie swoje serce? A teraz dobierzcie się parami i posłuchajcie, jak bije serce waszemu koledze. Chciałabym wam pomóc, abyście czuli je wyraźniej. Zacznijcie więc biegać w miejscu (10sek.). teraz wyobraźcie sobie, że jesteście dużą piłką, która skacze (10sek.). teraz płyńcie w powietrzu (10sek.). Zatrzymajcie się. Połóżcie rękę na sercu. Czy teraz czujecie?”
17. Dziękuję.
Każde dziecko dostaje papierowa serwetkę, którą nosi na głowie, uważając, aby nie spadła. Dzieci poruszają się w dowolny sposób przy muzyce. Gdy jakaś serwetka upadnie na podłogę, dziecko które ją upuściło, musi się zatrzymać. Nie może się poruszyć dotąd, aż inne dziecko położy mu serwetkę na głowie. Powinno przy tym podziękować koledze, który powinien powiedzieć: „Zrobiłem to z przyjemnością”.
18. Mysz w podróży.
Dzieci siedzą blisko siebie w kole. N. pokazuje małą piłkę mówiąc, żeby wyobraziły sobie, że jest to myszka, która mieszka ze swoim rodzeństwem i rodzicami w pięknym, przytulnym mysim mieszkaniu na polu. Któregoś dnia myszka postanowiła wyruszyć a świat i przeżyć ciekawe przygody. N. przykłada piłeczkę do ucha i mówi: „Hej, myszko mała, co chciałabyś robić?” a potem nasłuchuje i mówi: „Myszka chciałaby przejść się po kole, ale powoli, bo jeszcze jest zaspana. Spróbujcie spełnić jej życzenie i podajcie ją sobie powolutku.” Gdy N. zawoła: „Stop!” myszka musi się zatrzymać i powiedzieć, co teraz chce robić, np. biec szybciej, zawrócić,....
19. Druga ręka.
Każde dziecko dostaje szyfonową chustkę i siada na podłodze, trzymając ją lużno w jednej ręce. Potem dzieci rzucają chustki wysoko chwytając drugą ręką. N. podpowiada, żeby dzieci wyobraziły sobie przy tym, że chustka jest małym kotkiem, który przeskakuje z dłoni na dłoń. Następnie N. włącza muzykę (łagodną), a dzieci starają się przerzucać chusty w rytm muzyki. N. mówi, że chusta jest coraz bardziej zmęczona, aby przerzucały ją wolniej, a potem pozwoliły zasnąć w jednej dłoni.
20 Pióra na wietrze.
Dzieci siadają w kole wokół rozłożonego prześcieradła i chwytają je mocno obiema rękami. N. mówi: „ Wyobraźcie sobie, że prześcieradło jest wiatrem. Gdy wszyscy będziemy jednocześnie opuszczać i podnosić prześcieradło, poczujecie ten wiatr. Dobrze byłoby, gdybyśmy wszyscy policzyli do trzech i razem podnieśli prześcieradło i je opuścili.
Przyniosłam wam małe piórko, którym wiatr może się bawić. Położę je po środku prześcieradła. Spróbujcie bardzo delikatnie podrzucić piórko prześcieradłem i złapać je gdy będzie opadać. Można także podrzucać balon.
ĆWICZENIA RELAKSACYJNE
1. Krople deszczu.
Dzieci stoją w długim rzędzie i kładą ręce na ramionach dziecka stojącego przed nimi. Robią z tego długiego rzędu koło, trzymając ręce ciągle na ramionach chodzą potem bardzo cicho na paluszkach. N. mówi:
2. Myszka.
W puszystej kurteczce chodziła raz myszka po gładkiej półeczce
Znalazła ser żółty, ząbkami go zjadła
strzepnęła okruszki, w kąciku usiadła,
okruszki zebrała, ząbkami je zjadła
po gładkiej półeczce chodziła w kurteczce.